18 Temmuz 2024 tarihinde yürürlüğe girecek olan Sürdürülebilir Ürünler için Ekotasarım Yönetmeliği (ESPR), Komisyonun daha çevre dostu ve döngüsel ürünlere yönelik yaklaşımının temel taşıdır.
Ürünler ve bunları kullanma şeklimiz çevre üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Bu nedenle AB'deki tüketim iklim değişikliğinin ve kirliliğin önemli bir nedeni olabilir.
ESPR, 2020 Döngüsel Ekonomi Eylem Planı hedeflerine ulaşmak için merkezi öneme sahip bir dizi önlemin parçasıdır. AB'nin çevre ve iklim hedeflerine ulaşmasına, malzeme kullanımının döngüsellik oranını iki katına çıkarmasına ve 2030 yılına kadar enerji verimliliği hedeflerine ulaşmasına yardımcı olacaktır.
ESPR , AB pazarına sunulan ürünlerin daireselliğini, enerji performansını ve diğer çevresel sürdürülebilirlik yönlerini önemli ölçüde iyileştirmeyi amaçlıyor.
Böylelikle gezegenimizi daha iyi koruma, daha sürdürülebilir iş modellerini teşvik etme ve AB ekonomisinin genel rekabet gücünü ve dayanıklılığını güçlendirme yönünde önemli bir adım atılmış olacaktır.
Sürdürülebilir bir ürünün aşağıdaki özelliklerden bir veya daha fazlasını göstermesi muhtemeldir:
- Daha az enerji kullanır
- Daha uzun sürer
- Kolayca tamir edilebilir
- Parçalar kolayca sökülüp tekrar kullanılabilir
- Daha az endişe verici madde içerir
- Kolayca geri dönüştürülebilir
- Daha fazla geri dönüştürülmüş içerik içerir
- Yaşam döngüsü boyunca daha düşük karbon ve çevresel ayak izine sahiptir
ESPR , mevcut 2009/125/EC sayılı Ekotasarım Direktifinin yerini alır ve belirli ürün grupları için ekotasarım gerekliliklerinin belirlenmesine yönelik bir çerçeve oluşturur.
178/2002 Yönetmeliğinde tanımlandığı gibi gıda ve yem gibi bazı istisnalar hariç olmak üzere, hemen hemen tüm fiziksel mal kategorileri için performans ve bilgi koşullarının (' eko tasarım gereklilikleri' olarak bilinir) belirlenmesine olanak tanır ; buna şunlar dahildir:
- Ürünün dayanıklılığını, yeniden kullanılabilirliğini, yükseltilebilirliğini ve onarılabilirliğini artırın
- Ürünleri daha enerji ve kaynak açısından verimli hale getirin
- Daireselliği engelleyen maddelerin varlığını ele alın
- Geri dönüştürülmüş içeriği artırın
- Ürünlerin yeniden üretilmesini ve geri dönüştürülmesini kolaylaştırın
- Karbon ve çevresel ayak izlerine ilişkin kurallar belirleyin
- Ürün sürdürülebilirliği hakkında bilginin bulunabilirliğini artırın
Yeterince ortak özelliği paylaşan ürün grupları için çerçeve yatay kuralların belirlenmesine olanak tanır.
ESPR ayrıca bir dizi başka yeni önlem de içeriyor:
Dijital Ürün Pasaportu
ESPR, ürünlerin sürdürülebilirliğini desteklemek, sirkülaritesini teşvik etmek ve yasal uyumluluğu güçlendirmek için ilgili bilgileri saklayacak olan ürünler, bileşenler ve malzemeler için dijital bir kimlik kartı olan Dijital Ürün Pasaportu'nu (DPP) tanıtacak.
Bu bilgiler elektronik olarak erişilebilir olacak ve tüketicilerin, üreticilerin ve yetkililerin sürdürülebilirlik, sirkülerlik ve düzenleyici uyumlulukla ilgili daha bilinçli kararlar almasını kolaylaştıracaktır. Gümrük yetkililerinin ithal edilen ürünlerin DPP'lerinin varlığı ve gerçekliği konusunda otomatik kontroller yapmasına olanak tanıyacaktır.
DPP'ye dahil edilecek bilgiler, Komisyon tarafından tüm ilgili paydaşlarla yakın istişare halinde belirlenecek ve söz konusu belirli ürüne bağlı olacaktır. Bu bilgiler şunları içerebilir:
- Ürünün teknik performansı
- Malzemeler ve kökenleri
- Onarım faaliyetleri
- Geri dönüşüm yetenekleri
- Yaşam döngüsü çevresel etkileri
Satılmayan Tüketici Ürünlerinin İmhasına İlişkin Kurallar
AB'de satılmayan birçok ürün basitçe imha ediliyor, bu da değerli kaynakları israf eden bir uygulama. ESPR, AB'de ilk kez, satılmayan tekstil ve ayakkabıların imhasını yasaklayarak ve kanıtlar gerekli olduğunu gösterirse diğer sektörlerde de benzer yasakların önünü açarak bu uygulamayı ele almak için önlemler getiriyor.
Tüm ürün sektörlerindeki büyük ve orta ölçekli şirketlerin, attıkları ürünlerin sayısı ve ağırlığı ile bunu yapma nedenleri gibi yıllık bilgileri web sitelerinde yayınlamaları gerekecek.
Yeşil Kamu Alımları
AB'de kamu otoriteleri, iş, mal ve hizmet satın almak için yaklaşık 1,8 trilyon avro harcıyor.
ESPR, düzenleyeceği ürünleri satın alan AB yetkilileri için zorunlu Yeşil Kamu Alımları kriterlerinin belirlenmesini sağlayarak bu fonların daha sürdürülebilir bir yöne yönlendirilmesine yardımcı olacak.
Bu, sürdürülebilir ürünlere olan talebi önemli ölçüde artırma potansiyeline sahip olup, şirketleri bu alana yatırım yapmaya daha fazla teşvik edecektir.
UYGULAMA
ESPR bir çerçeve mevzuatıdır; yani somut ürün kuralları zaman içinde kademeli olarak, ürün bazında veya benzer özelliklere sahip ürün grupları temelinde yatay olarak kararlaştırılacaktır.
Süreç, bir önceliklendirme egzersiziyle başlayacak ve ardından belirli bir zaman diliminde ESPR kapsamında ele alınacak ürünleri ve önlemleri belirleyen bir çalışma planının yayınlanmasıyla devam edecek. Daha sonra, kapsayıcı planlama, ayrıntılı etki değerlendirmeleri ve düzenli paydaş istişarelerine dayalı olarak ürün kurallarının geliştirilmesi başlayacak. Bu, bir Ekotasarım Forumu aracılığıyla gerçekleşecek.
