Biyolüminesans, bazı canlı organizmaların gerçekleştirdiği, kimyasal reaksiyonlar sırasında kimyasal enerjinin ışık enerjisine dönüştürülmesi ile ışık üretilmesi ve yayılması olayına verilen isimdir.
Okyanusta yaşayan bazı balık, ahtapot, karides, denizanası, denizyıldızı, alg, köpekbalığı türleri gibi birçok canlı biyolüminesans özelliğe sahiptir. Tatlı sularda yaşayan çok az sayıda canlı ışık yayabilir. Ateşböceği ve mantar ise biyolüminesans yapabilen kara canlılarındandır. Işık onların avlarını çekmelerine veya görmelerine, eşlerini çekmelerine ve avcıların dikkatini dağıtmalarına veya onlardan saklanmalarına yardımcı olur.
Ortamın asitlik derecesinin farklı olması, sıcaklık ve basınç değişimleri gibi faktörler canlılarda biyolüminesansı başlatan etmenlerdendir. Örneğin denizde yaşayan bazı tek hücreli planktonlarda biyolüminesans kıyıya vuran dalgaların etkisiyle başlar.
Yakamoz (Noctiluca scintillans)
Uyarıldığında ışık saçan tek hücreli bir deniz canlısıdır. Denizin ateş böceği olarak da düşünülebilir çünkü iki canlının biyolojik olarak ışık saçması (biyolüminesans) onları özel kılar. Boyut olarak küçük olan bu canlının, çok sayıda bir araya gelerek ışık saçmasına da yakamoz denir. Yakamozun gözlemlenebilmesi için diğer ışık kaynaklarının (güneş, ay ve şehir ışıkları) yakamoz ışıklarını bastırmaması gerekir. Yakamoz oluştuğunda denizde uzun floresans lambalar yanıyormuş gibi gözükür.
Noctiluca scintillans balonsu bir görünüme sahip bir ökaryottur. Tüm dünya'da özellikle kıyı sularında çok yaygındır. Çapları 1–2 mm kadardır. İnce bir elek veya bir tül ile sudan ayrılıp büyük bir mercek ile incelenebilirler. Söz konusu canlıların ışık saçması bir savunma mekanizması olarak düşünülmektedir. Saldırı altında kalan tek hücreli ışık yayarak, daha büyük avcıların kendisine saldıranı fark etmesini sağlar. Bu özellik balıkçılar tarafından da kullanılır.
Biyolüminesans Sanatı Sergisi: Infinity Cube
Infinity Cube, projeksiyonlar, yansımalar ve ses içeren 8 ft × 8 ft yansıtıcı küpünden oluşan bir multimedya kurulumudur. SanatçıIyvone Khoo’ya göre, Infinity Cube, görsel ve ses uyaranlarının “duyusal bir alanı", ses manzaralarının eşlik ettiği video projeksiyonları tarafından yaratılan diğer dünya biyolüminesans fenomenini deneyimleyebileceğiniz bir alandır. İzleyici, ışık saçan bir elektrik mavisi diyarına dalmış; sonsuz uzay yanılsaması, bir sonsuzluk küpünün hayali boyutlarının ötesine uzanır.
Sergi alanında yansıtıcı küp. Infinity Cube, duvarlarda yorumlayıcı metin ve grafikler içeren karanlık bir alanda video projeksiyonlu yansıtıcı bir küpten oluşuyordu.
Sanatçı Iyvone Khoo biyolüminesans hakkında şunları söyler;
“Meksika'nın Pasifik kıyısında bir kaplumbağa barınağındaydım ve çok karanlık bir geceydi. Samanyolu'nu ve üstümdeki sonsuz miktardaki yıldızları görebiliyordum. Bir çiçeklenme oldu, bu yüzden biyolüminesan dalgalar sahile çarpıyordu ve sonsuz miktarda küçük küçük ışık noktalarının bu ışıltılı parıltısını görebiliyordunuz. O anda mikrokozmosun ve makrokozmosun tam ortasında olduğumu fark ettim. O an ilhamımı aldım.”
KAYNAKÇA
Yazar: Elif Naz COŞKUN
Bizleri desteklemek ve tüm güncel gelişmelerden haberdar olmak için bizi sosyal medyada takip ediniz...
