Tifonun en şöhretli ismi kuşkusuz Typhoid Mary olarak da bilinen Mary Mallon'du. 1907'de Amerika Birleşik Devletleri'nde kimliği tespit edilen ve izlenen ilk taşıyıcı oldu.
53 vaka ve üç ölümle yakından ilişkili olan New York'ta bir aşçıydı. Aşçı olması sebebiyle yıllarca çalıştığı firmalarda taşıyıcı olarak çok kişiye bulaştırdı. Ancak bu durumun onun çalıştığı ve bulunduğu yerlerde olması dikkat çekti. İşinden ayrıldı ancak sahte isimle tekrar döndü. Bu nedenle karantinaya alındı. 26 yıl karantinada kaldıktan sonra zatürreden öldü.
Peki Tifonun bu derece etkili olmasındaki etken nedir?
Tifo; Salmonella typhi’nin sebep olduğu ateş, baş ağrısı, karın ağrısı ile karakterize, insanlara özgü, sistemik enfeksiyon hastalığıdır. Kanalizasyon sularının, içme ve kullanma sularına karışması sonucu tifo salgınları görülür. Hastaların kullandığı bardak, havlu gibi eşyalar ve sinekler mekanik taşıyıcılık yapar.
Görüldüğü gibi tifo afrika bölgelerinde yüksek risk oluştur. Bunun nedeni ise bölgede yaşayan insanların temiz suya erişiminin olmaması veya kısıtlı olmasıdır. Aynı zamanda yüksek risk bölgeleri ile ülkelerin gelişmişlik düzeyleri arasında ilişki kurulabilir. Ülkemize bakacak olursak orta risk grubunda olduğu görülür. Bu durum bizlerin ülkemizi özellikle su kaynaklarında bulaşı konusunda daha hassas davranmamız ve gerekli önlemleri almamız konusunda daha biliçli ve yetkin olmamız gerektiğini gösterir.
Her yıl dünyada 17 milyon kişi enfekte olmaktadır. Tifo, Salmonella’ların doğal yerleşim yerleri bağırsaklar olup, doğrudan temas ettiklerinde dezenfeksiyon için kullanılan klor konsantrasyonlarında ölürler. Bu nedenle sular düzenli olarak dezenfekte edilip, WHO’nun belirlediği standart değerler dışındaki patojen mikroorganizmalara fırsat verilmemelidir. Aksi takdirde bu patojen mikroorganizmalar sularda gelişerek salgın oluştururlar. Hatta tüm ülkede ve dünya çapında pandemilere yol açabilirken birbiriyle sinerjistik olarak etkileşen iki ya da daha fazla hastalık ile de sindemilere bile yol açabilir.
Peki Salmonella typhi nasıl bulaşır ve enfekte eder?
- Kaynağı bilinmeyen suların içilmesi ve kullanılması
- İçme ve kullanma sularının yeterince klorlanmaması
- İnsan ve hayvan atıklarının uygun şekilde yok edilmemesi ve bunların kaynak sularına karışması
- Salmonella taşıyan ve iyi pişirilmemiş et, yumurta, süt ve süt ürünleri gibi gıdalar
- Pastörize edilmemiş süt veya meyve suyu, peynir; kirli çiğ sebze ve meyve, baharat ve
çerezler
- Hasta kümes hayvanları; yılan, kaplumbağa, kertenkele gibi sürüngenler, kurbağalar, kuşlar ve civciv gibi evcil hayvanlar ile temastan sonra hijyen kurallarına uyulmaması
Özetle yaşadığımız yerlerde; özellikle evlerimizde herhangi bir bulaşının söz konusu olmaması gerekir. Çünkü en ufak bir salgın durumunda çok geniş kitleler etkileneceğinden hastanelerde büyük bir yığılma olacaktır. Ki bu da sağlık sisteminin çökmesine bile neden olabilir. Bu anlamda “Tek Sağlık” konusunun bir kez daha önemini vurgulamak isterim…
------- Makalemizin İngilizce Versiyonunu Okumak İsteyenler için -------
OUTBREAKS CAUSED BY CONTAMINATED WATER AND FOOD: THE STORY OF TYPHOID MARY
The most famous name for typhoid was undoubtedly Mary Mallon, also known as Typhoid Mary. In 1907, she became the first carrier to be identified and tracked in the United States. She was a cook in New York who was closely linked to 53 cases and three deaths. Because she was a cook, she infected many people as a carrier in companies where she worked for many years. However, it was striking that this situation was in the places where she worked and where she was. She quit his job but returned under a false name. That's why she was quarantined. She died of pneumonia after 26 years in quarantine.
SO, WHAT IS THE FACTOR THAT TYPHOID IS SO EFFECTIVE?
Typhoid is a human-specific systemic infectious disease characterized by fever, headache, abdominal pain caused by Salmonella Typhi. Typhoid outbreaks are seen as a result of the mixing of sewage water into drinking and drinking water. Items such as cups, towels, and flies used by patients are mechanical carriers.
As can be seen, typhoid is a high risk in African regions. This is because people living in the area do not have access to clean water or are restricted. At the same time, a relationship can be established between high-risk regions and the level of development of countries. If we look at our country, it is seen that it is in the medium-risk group. This indicates that we should be more aware and competent to be more sensitive to contamination of our country, especially in water resources, and to take the necessary measures.
Every year, 17 million people worldwide are infected. Typhoid, salmonella's natural habitations are the intestines; where they die in concentrations of chlorine used for disinfection when they come into direct contact. For this reason, the waters should be disinfected regularly and pathogenic microorganisms other than the standard values set by who should not be given the opportunity. Otherwise, these pathogenic microorganisms develop in the waters and form an epidemic. It can even lead to pandemics all over the country and around the world, as well as synergistically interact with each other with two or more diseases.
SO HOW IS SALMONELLA TYPHI TRANSMITTED AND INFECTED?
- Drinking and using Waters whose source is unknown
- Insufficient chlorination of drinking and using water
- Foods such as meat, eggs, milk and dairy products that carry Salmonella and are not well cooked
- Unpasteurized milk or juice, cheese; dirty raw vegetables and fruits, spices and cookies
- Sick poultry; non-compliance with hygiene rules after contact with reptiles such as snakes, turtles, lizards, frogs, birds and domestic animals such as chicks
- It infects humans if human and animal waste is not properly disposed of and mixed with spring water.
In a nutshell, where we live; especially in our homes, there should be no contagion. Because in the event of the slightest outbreak, there will be a large accretion in hospitals, as very large masses will be affected. Which could even cause the health care system to collapse. In this sense, I would like to emphasize once again the importance of the topic “Single Health” …
Yazar: Elif Naz COŞKUN
