Biyobozunur Atıklar Hakkında Neler Biliyoruz?

Biyobozunur olarak adlandırdığımız” Biyolojik olarak parçalanabilir”, kelime anlamı olarak bakteriler veya mantarlar gibi mikroorganizmaların biyolojik (oksijenli veya oksijensiz) hareketiyle doğal ortamda kısmen yok olabilen, parçalanma yeteneğini anlatır.

Bu sürecin ekolojik açıdan bir zararı yoktur. Fakat günümüzde tüketicilerin kullanılan ambalaj malzemelerinin ekolojik sisteme etkileri konusundaki duyarlılıkları özellikle son dönemlerde artmaya başlamıştır. Bu duyarlılık, öncelikle alışverişlerde yoğun olarak kullanılan plastik esaslı torbalarda kendini göstermiştir. Pek çok ülkede gerek yasal düzenlemeler nedeniyle ve gerekse sivil toplum kuruluşlarının etkisi ile alışveriş merkezlerinde plastik torba kullanımından vazgeçilmekte ve genelde biyobozunur polimerlere olan ilgi gittikçe artmaktadır. Başta İngiltere ve Almanya olmak üzere birçok ülkede geri dönüşümlü veya biyobozunur ambalaj malzemesi kullanımı özendirilmektedir. Bu amaçla diğerlerinin kullanım alanlarına hem sınırlama getirilmesine hem de yüksek atık vergisi alınmasına karşın, biyobozunur veya geri dönüşümlü olanların vergi oranları düşürülmüştür. Kullanılan ambalaj malzemelerinin doğada bozunması, eğer doğal esaslı değilse onlarca hatta yüzlerce yıl sürmektedir. Ancak plastiklerin ambalaj malzemesi olarak kullanımının ana nedeni, sahip oldukları çeşitli olumlu özelliklerdir fakat bu malzemelerin kullanımı yıllarca çevremizde kalarak bize kötü sonuçlar verebilir ve bunun yanı sıra ekolojik dengemizi bozabilir.

Günümüzde biyoplastik sektörü sürekli büyüme kaydetmektedir. Nitekim bütün Avrupa’nın 2001 yılında biyolojik ayrışabilen plastik tüketimi 20.000 ton olmasına karşın, 2003 yılında bu değer 40.000 tona ulaşmıştır. Bu durum biyoplastik pazarının çok hızlı büyüdüğünü göstermektedir. Özellikle İngiltere, Hollanda ve İtalya biyoambalajlar konusunda önde giden ülkelerdir.

 

Şekil 2: Biyobozunur Plastik Şişe Örneği

 

Biyobozunur plastik, mikroorganizmaların varlığına maruz kaldığında parçalanacak şekilde tasarlanmış plastiklerdir ve genellikle doğal yan ürünlerden yapılır aynı zamanda endüstriyel ortamlarda özenle kontrol edilen sıcaklık ve nem koşullarını takip eder. Biyobozunur ve kompostlanabilir plastiğin çoğunu bizler biyoplastik olarak adlandırırız ve genellikle fosil yakıtlardan ziyade bitkilerden (bambu veya şeker kamışı gibi) yapılır. Bu biyoplastiklerin etkili bir şekilde biyolojik olarak parçalanabilmeleri ve endüstriyel kompostlama tesislerinde kullanılabilmeleri için kompostlanabilirliklerinin uluslararası standartlara göre onaylanması gerekir.

 

 Şekil 3: Biyobozunur Plastik Çatal Örneği

 

Petrol yerine bitkiden yapılan Biyoplastikler acaba ne kadar ekolojik açıdan uygun?

Plastik olarak bildiğimiz ürünlerin han maddesi genelde petrol türevleri ve fosil yakıtlarıdır fakat biyoplastiklerin bir kısmı bitkisel malzemelerden üretilir ve iki ayrı kategoride inceleme fırsatı bulabiliriz. Bu kategorilerde ise şu iki alt başlığı görebilir.

• Biyo bazlı plastikler (Bitki materyalleri, laboratuvar ortamında, petrol bazlı bileşiklerle aynı kimyasal bileşikleri oluşturmak için kullanılır. Örneğin, polietilen tereftalat (PET), bitki veya petrol ürünlerinden yapılabilir, ancak son malzeme aynıdır ve biyolojik olarak parçalanamaz.)

• Biyobozunur plastikler (Biyobozunur plastikler tipik olarak makul bir zaman dilimi içerisinde mikrooganizmalar tarafından parçalanabilen bitki bazlı ürünlerdir.)

Ekolojik açıdan çok faydalı olmamakla birlikte birçok çevre ve atık uzmanı hala biyoplastiklerin çevre üzerindeki olumsuz etkimizi azaltma potansiyeline sahip olduğuna inanıyor. Biyoplastiklerin temel faydalarından birkaçına örnek verebiliriz. Bunlar:

• Kimyasal benzerliklerine rağmen, biyoplastikler toksik hormon bozucu olduğu bilinen bisfenol A (BPA) içermezler yani toksik özelliği daha azdır.

• Petrol sadece birkaç ülkede yoğunlaşmıştır ve büyük şirketler tarafından kontrol edilmektedir, ancak diğer taraftan bitkiler her yerdedir bu yüzden biyoplastikler kırsal, tarım ekonomilerini destekler.

• Biyoplastikler fosil yakıtlar yerine bitki bazlı malzemelerden yapıldığından artan popülariteleri, özellikle plastik üretmek amacıyla çıkarılan yağ miktarının azalması anlamına gelir ve bu da fosil yakıt talebini azaltır.

 

 

Peki Biyoplastikler denizlerimizi koruyor mu?

 

 

Plastik bir poşetle burun buruna gelmiş bir deniz kaplumbağası ya da suya yaşayan bir balık, midye ve diğerlerinin canlı sağlığına etki eden plastiklerle sürekli karşılaşmaktayız ve buna çözüm bulamamaktayız. Fakat bu görüntüler ile karşılaşmamak için biyolojik olarak parçalanabilen biyoplastik kullanımına yönelmekte bizler ve deniz canlıları için doğru bir seçenek olmayacaktır.

Biyoplastikler, sıcaklıkların 58 C’ye kadar ulaştığı endüstriyel kompost tesislerinde biyolojik olarak parçalanabilir. Yaşadığınız bölgede bu tesisler bulunmuyorsa, biyoplastikler deniz yaşamını tehdit etme açısından normal plastiklerden daha iyi bir alternatif değildir. Başka bir deyişle, açık ortamda veya denizde bozunmaya uğramazlar. Bazı PHA tabanlı malzemelerin deniz tabanında bozunmaya uğradığı tespit edilmiş olsa da bu olay çevresel faktörler ile yakından ilişkili. PHA tabanlı malzemenin, tropik bölgelerde parçalanması sadece iki hafta sürmesine karşın, daha soğuk iklimlerde parçalanması aylar sürüyor, Kuzey Kutbu’nda ise asla bozunmaya uğramıyor.

Biyobozunur plastikler mevcut durumda çevre adına olumsuz özellikler taşıyor bile olsa, bu malzemeyi aslında denizde çözünebilen, toprağı ve gıda üretim sistemimizi bozmayan alternatiflerin geliştirilebilmesinin önünü açan bir fırsat olarak değerlendirmek mümkün.

 

 

------- Makalemizin İngilizce Versiyonunu Okumak İsteyenler için -------

 

 WHAT DO WE KNOW ABOUT BIODEGRADABLE?

"Biodegradable", which we call biodegradable, literally describes the ability of microorganisms such as bacteria or fungi to be destroyed partially in the natural environment by the biological (with or without oxygen) action. This process has no ecological harm. However, the awareness of consumers on the effects of the packaging materials used on the ecological system has started to increase especially recently. This sensitivity first manifested itself in plastic-based bags, which are used extensively in shopping. In many countries, the use of plastic bags in shopping malls is abandoned due to legal regulations and the influence of non-governmental organizations and the interest in biodegradable polymers is increasing. The use of recyclable or biodegradable packaging materials is encouraged in many countries, especially in the UK and Germany. For this purpose, the tax rates of biodegradable or recyclable ones have been reduced, despite the restrictions on the usage areas of others and high waste tax. The degradation of the packaging materials used in nature takes tens or even hundreds of years if they are not natural. However, the main reason for the use of plastics as packaging material is the various positive properties they have, but the use of these materials may remain in our environment for years and cause bad results and also disrupt our ecological balance.

Today, the bioplastics industry is growing constantly. As a matter of fact, although the biodegradable plastic consumption of all Europe in 2001 was 20.000 tons, this value reached 40.000 tons in 2003. This situation shows that the bioplastics market is growing very rapidly. Especially the UK, the Netherlands and Italy are the leading countries in biopackaging.

 

Figure 2: Biodegradable Plastic Bottle Sample

 

Biodegradable plastics are plastics that are designed to break down when exposed to the presence of microorganisms and are often made from natural by-products while also following carefully controlled temperature and humidity conditions in industrial environments. Most biodegradable and compostable plastic we call bioplastic and is usually made from plants (such as bamboo or sugar cane) rather than fossil fuels. In order for these bioplastics to biodegrade effectively and be used in industrial composting facilities, their compostability must be certified according to international standards.

Figure 3: Biodegradable Plastic Fork Sample

 

How ecologically appropriate are bioplastics made from plants instead of oil?

The household material of the products we know as plastic are generally petroleum derivatives and fossil fuels, but some of the bioplastics are produced from vegetable materials and we can find the opportunity to examine them in two separate categories. In these categories, it can see the following two subtitles.

• Bio-based plastics (Plant materials are used in the laboratory to create the same chemical compounds as petroleum-based compounds. For example, polyethylene terephthalate (PET) can be made from plant or petroleum products, but the end material is the same and is not biodegradable.)

• Biodegradable plastics (Biodegradable plastics are typically plant-based products that can be degraded by microorganisms within a reasonable time frame.)

While not very ecologically beneficial, many environmental and waste experts still believe that bioplastics have the potential to reduce our negative impact on the environment. We can give some examples of the main benefits of bioplastics. These:

• Despite their chemical similarities, bioplastics do not contain bisphenol A (BPA), which is known to be toxic hormone disruptors, meaning it has less toxicity.

• Oil is concentrated in only a few countries and is controlled by large companies, but on the other hand, plants are everywhere so bioplastics support rural, agricultural economies.

• Since bioplastics are made from plant-based materials rather than fossil fuels, their increasing popularity means that the amount of oil extracted specifically for the purpose of producing plastic decreases, which reduces the demand for fossil fuels.

So, do Bioplastics protect our seas?

We are constantly encountering plastics that affect the health of a sea turtle, a fish, mussels and others living in water, or a sea turtle that came to the nose with a plastic bag, and we cannot find a solution to this. However, in order to avoid these images, the use of biodegradable bioplastics will not be a right option for us and marine creatures.

Bioplastics can be biodegradable in industrial compost facilities where temperatures reach up to 58 ° C. If these facilities are not available in your area, bioplastics are not a better alternative to regular plastics in terms of threatening marine life. In other words, they do not degrade in open environment or sea. Although some PHA-based materials have been found to degrade on the sea floor, this phenomenon is closely related to environmental factors. While PHA-based material takes only two weeks to break up in the tropics, it takes months to break down in colder climates and never degrades in the Arctic.

Even though biodegradable plastics have negative features for the environment in the current situation, it is possible to consider this material as an opportunity to develop alternatives that are actually soluble in the sea and do not disrupt the soil and our food production system.

Yazar: Gamze CİVELEK